อยู่กับปัจจุบันอย่างมีสติ
ผมได้มีโอกาสเข้าอบรมหลักสูตรการบริหารเชิงจิตวิทยา ซึ่งเป็นการจัดอบรมภายในบริษัทเอกชนขนาดใหญ่แห่งหนึ่ง โดยเชิญอาจารย์จากภายนอกมาเป็นวิทยากร อยากเล่าประสบการณ์ที่ได้จะการอบรมครั้งนี้ให้ทุกคนได้อ่านกัน มีผู้เข้าร่วมอบรมในคอร์สประมาณ 40 คน เป็นระดับบริหารขององค์กร ก่อนจะเข้าเนื้อหาการเรียน วิทยากรได้แจกแผ่นกระดาษเล็กๆ ให้แต่ละคนๆละแผ่น ให้ทุกคนเขียนคำตอบลงกระดาษ โดยมีคำถามว่า ข้อ1 ตอนนี้เรารักใครมากที่สุด ข้อ2 เราจะทำอะไรให้กับคนที่เรารัก ทุกคนต่างก้มหน้าก้มตาเขียนลงกระดาษแบบไม่ต้องคิดอะไรกับคำถามง่ายๆแบบนี้ เมื่อรวบรวมคำตอบจากผู้เข้าอบรม พบว่า คำตอบข้อ 1 ที่ได้จากทุกคนจะคล้ายกันเป็นส่วนใหญ่ คือ รักครอบครัว รักพ่อ รักแม่ รักภรรยา รักสามี รักลูก สรุปคือ ส่วนใหญ่จะรักคนในครอบครัว ส่วนคำตอบข้อ2 ก็ต่างกัน ขึ้นอยู่การปฏิบัติของแต่ละคน จำได้ว่า ผมตอบข้อ1 ว่า "รักตัวเอง" ตอบข้อ2 ว่า "จะดูแลตัวเองให้มีชีวิตอยู่ยืนยาว เพื่อดูแลคนที่เรารักให้นานที่สุด" หลังจากเฉลยคำตอบของแต่ละคนเสร็จแล้ว วิทยากรก็ถามผู้เข้าอบรม ว่า "ตอนนี้เรากำลังอยู่กับใคร" ผู้เข้าอบรมทุกคนก็ทำหน้า งงๆ "ทำไมพวกเราไม่คิดถึงคนที่อยู่กับเราตอนนี้ ทุกคนมองข้าม เหมือนกับว่าเวลานี้ทุกคนต่างคนต่างอยู่ มองไม่เห็นคนที่กำลังอยู่ต่อหน้า ทุกคนล้วนแต่ไปคิดถึงคนที่ไม่ได้อยู่กับเราในเวลานี้ คิดถึงคนในอดีต ที่พึ่งจากมาเมื่อเช้า และคนในอนาคตที่พวกเรายังไม่กลับไปหา ความคิดของทุกคนมองไม่เห็นคนที่นั่งอยู่รอบข้างเราในปัจจุบัน เราเอาความคิดของตัวเองไปเกาะอยู่ในอดีตและอนาคต มองข้ามคนที่อยู่กับเราในปัจจุบัน เมื่อมองไม่เห็น ก็ไม่ต้องถามต่อว่า เราจะปฏิบัติต่อกันอย่างไร " นี้คือคำเฉลย ที่ทำให้ผมได้เข้าใจเรื่อง การอยู่กับปัจจุบันทันที
เช่นเดียวกัน ถ้าตอนนี้ผมถามท่านว่า "ตอนนี้รักใครมากที่สุด" ให้ลองมองสิ่งที่มีชีวิตที่อยู่รอบข้าง แม้กระทั่งหมา แมว หากเราค้นพบอย่างมีสติ และจัดอันดับความสำคัญ เราก็จะรู้ว่า ตอนนี้เรารักใครมากที่สุด และเราควรจะปฏิบัติต่อเขาอย่างไร เมื่อเข้าใจในสิ่งที่ผมพยายามอธิบายมา จงส่งมอบความรัก ความหวังดี และการปฏิบัติต่อคนที่อยู่กับเราในปัจจุบันให้ดีที่สุด ก่อนเวลาจะมาเลื่อนผ่านทุกสิ่งที่เกิดขึ้นตอนนี้ ให้กลายเป็นอดีต และเลื่อนอนาคตมาเป็นปัจจุบัน คนบางคนที่เราพึ่งลาจากกันตอนนี้ เราอาจไม่เห็นเขาอีกตลอดไปในอนาคต และเขาจะกลายเป็นอดีตตลอดกาล ความรักไม่ใช่ต้องมีให้เฉพาะคนในครอบครัว เพื่อน พี่น้อง ..... เราสามารถมอบให้กับทุกคน ด้วยการปฏิบัติที่ดีต่อกัน ด้วยความเคารพ ให้เกียรติกัน หวังดีต่อกัน ไม่ว่าจะเป็น พ่อค้า แม่ค้า คนขับแท็กซี่ คนกวาดขยะ ..... ความรักไม่ได้ลงทุนอะไร ไม่เสียอะไร แต่ต้องอยู่ในกรอบการปฏิบัติของคนปกติ
มุมมองความคิด เรื่องเอาอดีตและอนาคตมาคิดปนกับสิ่งที่กำลังทำในปัจจุบัน ซึ่งในความเป็นจริงเราก็ทราบดีว่า ไม่สามารถกลับไปทำอะไรได้ในอดีตและอนาคต เราจะพลาดกับทุกสิ่งที่ควรต้องทำในปัจจุบัน และเมื่อเวลาได้เคลื่อนผ่านปัจจุบันไปเป็นอดีต เราจะไม่สามารถกลับมาแก้ไขได้อีก หรือบางเรื่องต้องเสียเวลาในการแก้ไขในอนาคต เมื่อเวลาผ่านพ้นไป ก็ได้แต่พูดว่า "รู้อย่างงี้ ....." วิธีคิดแบบการอยู่ในปัจจุบันที่เล่ามานี้ เป็นมุมมองด้านธรรมะ ฝึกจิต ฝึกสมาธิ ให้รู้ตัวเสมอ ในการใช้ชีวิต เพื่อให้ทุกข์น้อยลง แต่ละคนต้องนำไปปรับใช้ในชีวิตเอง ท่านพุทธทาสเคยกล่าวว่า "การอยู่ด้วยปัจจุบัน จะต้องไม่มีอดีต ไม่มีอนาคตมารบกวนชีวิต ซึ่งฝืนความรู้สึกของคนธรรมดาสามัญที่เข้าใจว่า เราต้องเอาอดีตมาเป็นครู และเอาอนาคตมาเป็นความหวัง.... การอยู่กับปัจจุบันที่ดีที่สุดก็คือ ให้จิตหยุดอยู่ในสมาธิ อยู่กับปัจจุบัน จิตที่หยุดอยู่ในสมาธิเรียกว่า อยู่กับปัจจุบัน ซึ่งไม่มีอดีต ไม่มีอนาคต"
คำว่าการมีชีวิตอยู่ในช่วงเวลานั้น (live in the moment) หากอยู่อย่างไม่มีสติ ไม่รู้ทันความคิดตัวเอง ไม่ละเอียดต่อทุกสิ่งที่เป็นอยู่ ย่อมไม่สามารถเรียกได้ว่าเป็นการอยู่กับปัจจุบันอย่างเต็มปากนัก หลายคนตีความ คำว่า "อยู่กับปัจจุบัน" ตามกรอบความคิดของตัวเอง ดูเหมือนจะเข้าใจ แต่เมื่อดูการปฏิบัติตัวก็ขัดแย้งกัน ในชีวิตประจำวัน เรามักจะเห็น คนที่พูดถึงแต่เรื่องความสำเร็จในอดีต คนที่จมอยู่กับปัญหาที่ผ่านมา คนที่เอาแต่พูดถึงเรื่องคนอื่น คนที่เพ้อฝัน คนที่มีแต่ความวิตกกังวล คนที่กลัวในสิ่งที่ยังมาไม่ถึง ...... มันเป็นคุณภาพของการใช้ชีวิตของแต่ละคน เพราะการใช้ชีวิตจากความความคิดที่ต่างกัน นิยามความหมายของการมีชีวิตก็ต่างกัน สิ่งที่เหมือนกันคือ ไม่ว่าจะทำอะไรไป ผลของการกระทำย่อมเกิดแก่คนนั้นๆ
พ่อหมูตู้
